Otyłość to choroba! – sprawdź czym grozi i jak zadbać o zdrową wagę

Otyłość to nadmierne, nieprawidłowe gromadzenie się tłuszczu lub tkanki tłuszczowej w organizmie, negatywnie wpływające na jego funkcjonowanie. Nadmierna waga jest jedną z epidemii współczesnych czasów i według szacunków dotyczy aż 1/3 populacji ludzkiej. W ciągu ostatnich 50 lat obserwuje się wyraźny wzrost przypadków otyłości nie tylko wśród osób dorosłych, ale także dzieci 1. Otyłość jest złożoną chorobą, która wpływa nie tylko na nasz wygląd, ale również metabolizm i inne procesy zachodzące w organizmie. Osoby otyłe borykają się z problemami psychicznymi oraz zdrowotnymi, a nadmierna waga prowadzi do rozwoju poważnych chorób przewlekłych.

Co nazywamy otyłością?

Obecnie stosowanym sposobem identyfikacji otyłości jest wskaźnik masy ciała – BMI ( z ang. Body Mass Index).

BMI to masa ciała w kilogramach podzielona przez nasz wzrost (podany w metrach) podniesiony do kwadratu. Zbyt niski wskaźnik BMI (poniżej 18,5) wskazuje na niedowagę, wskaźnik 25-29,9 na nadwagę, natomiast BMI wynoszące powyżej 40 klasyfikowane jest jako otyłość 2. Wyznacznikiem otyłości są również rozmiary naszej talii – jej powiększenie wskazuje na tzw. otyłość brzuszną, związaną z groźnym otłuszczeniem organów.

Przyjmuje się, że ryzyko rozwoju chorób przewlekłych związanych z otyłością wzrasta wraz z przekroczeniem 94 cm w talii w przypadku mężczyzn oraz 80 cm w przypadku kobiet 3.

Etiologia choroby

Otyłość jest wynikiem braku równowagi pomiędzy dzienną ilością energii przyjmowanej w postaci pożywienia, a zużywanej na aktywność fizyczną. Nadmiar dostarczanej energii gromadzony jest w komórkach w postaci tłuszczu, prowadząc do nadwagi oraz otyłości.

Otyłość ma różne źródła – należą do nich czynniki genetyczne, kulturowe czy socjalne. Zalicza się do nich także ograniczoną aktywność fizyczną, bezsenność, złe nawyki żywieniowe, zaburzenia endokrynologiczne (np. choroba Cushinga) czy przyjmowane leki (niektóre antydepresanty, leki steroidowe czy leki na cukrzycę)4. Choroba jest zazwyczaj wynikiem działania kilku czynników jednocześnie czyli np. skłonności genetycznych i nadmiaru przyjmowanych kalorii.

Jakie zagrożenia niesie ze sobą nadmierna waga?

Przez długi czas uważano, że tkanka tłuszczowa jest jedynie magazynem energii naszego organizmu i pełni rolę termoizolacyjną. Okazuje się jednak, że komórki tłuszczowe (adipocyty) mogą produkować kilka ważnych hormonów oraz czynników sygnałowych jak adipokiny, mediatory zapalne czy wolne kwasy tłuszczowe.

Nadmierna produkcja niektórych adipokin wiązana jest np. z rozwojem cukrzycy typu 2 czy miażdżycy. Wiadomo również, że otyłość prowadzi do stanu fizjologicznego w którym mamy do czynienia z przewlekłym stanem zapalnym. Przyczyna tego jest produkcja przez adipocyty takich czynników prozapalnych jak TNF (czynnik martwicy nowotworów) czy interleukina-6.

Przewlekły stan zapalny wiązany jest z rozwojem poważnych chorób jak cukrzyca typu-2 czy zespół metaboliczny 5.

Przykłady negatywnego wpływu nadmiernie zgromadzonej tkanki tłuszczowej na funkcjonowanie naszego organizmu można wymieniać bez końca. W praktyce zaburzenia związane z za dużą wagą wiążą się z trudnościami z oddychaniem, zaburzeniami snu, trudnościami z poruszaniem się czy rozwojem żylaków. Osoby otyłe znajdują się również w grupie ryzyka rozwoju chorób układu krwionośnego, cukrzycy typu 2 czy chorób zwyrodnieniowych stawów 6.

Leczenie i zapobieganie otyłości

Otyłość, w zależności od stopnia jej zaawansowania, leczy się różnymi metodami. Głównym sposobem na walkę z nadwagą i otyłością jest odpowiednio dostosowana dieta oraz aktywność fizyczna. Decydując się na dietę warto skorzystać z konsultacji dietetycznej. Tylko specjalista w tej dziedzinie jest w stanie skomponować nasza dietę tak, abyśmy skutecznie tracili na wadze i jednocześnie dostarczali organizmowi niezbędnych składników odżywczych. W przypadku poważnej otyłości stosuje się leczenie operacyjne polegające na chirurgicznym zmniejszeniu żołądka. Zabieg ten wykonuje się jednak w ostateczności, gdy BMI przekracza 35 7.

Gdy mamy problem z nadmierną, stale rosnącą wagą lub znajdujemy się w grupie ryzyka otyłości warto odpowiednio wcześnie zadbać o zrównoważoną dietę i ruch. Pozwoli nam to na uniknięcie problemów zdrowotnych w przyszłości.

1. Stevens, G. A. i in. National, regional, and global trends in adult overweight and obesity prevalences. Popul. Health Metr. 10(1):22. (2012).
2. Barnes, A. Overweight versus obese: different risk and different management. Texas Hear. Inst. J. 42, 237–8 (2015).
3. Hruby, A. & Hu, F. B. The Epidemiology of Obesity: A Big Picture. Pharmacoeconomics 33, 673–89 (2015).
4. Bray, G. A. Etiology and pathogenesis of obesity. Clin. Cornerstone 2, 1–15 (1999).
5. Spruijt-Metz, D. Etiology, Treatment and Prevention of Obesity in Childhood and Adolescence: A Decade in Review. J. Res. Adolesc. 21, 129–152 (2011).
6. Pi-Sunyer, X. The medical risks of obesity. Postgrad. Med. 121, 21–33 (2009).
7. Panuganti, K. K. & Lenehan, C. P. Obesity. StatPearls (StatPearls Publishing, 2018).