Kamica nerkowa – przyczyny, objawy, leczenie

Mocz zawiera w swoim składzie inhibitory, które zapobiegają lub hamują tworzenie się kryształów. Czasem te inhibitory nie spełniają swojej roli, co sprzyja tworzeniu się kamicy. Kamienie nerkowe zwykle zbudowane są ze szczawianu lub fosforanu wapnia, a także cystyny lub kwasu moczowego.

Kamica nerkowa jest chorobą częstą. Jej objawy w postaci kolki nerkowej pojawiają się przynajmniej raz w życiu u około 10% mężczyzn i 5% kobiet, a jej pierwsze napady występują między 20 a 40 rokiem życia. Sama choroba najczęściej występuje u mężczyzn w wieku 40-50 lat i kobiet w wieku 50-70 lat. Schorzenie może występować rodzinnie, gdzie zaburzenia metabolizmu substancji sprzyjających tworzeniu się kamieni moczowych występują także u spokrewnionych osób, nie ma natomiast związku z kamicą żółciową.

Przyczyny kamicy nerkowej

Bezpośrednia przyczyna kamicy nerkowej nie jest znana. Są jednak pewne czynniki, które sprzyjają tworzeniu kamieni w nerkach. Możemy tu wymienić:

Objawy kamicy nerkowej

Kamień lub kamienie znajdujące się w nerkach mogą latami nie dawać żadnych objawów. Wówczas mogą się stopniowo powiększać, czasem do dużych rozmiarów i wypełniać całą miedniczkę i kielichy nerek. W takich przypadkach może występować tępy ból pleców, często mylony z bólem kręgosłupa.

Typowym objawem kamicy nerkowej jest wspomniana wcześniej kolka nerkowa. Jest to nagły, niezwykle silny ból, którego przyczyną jest przemieszczanie się kamienia z nerki do moczowodu, co powoduje jego podrażnienie lub całkowite zatkanie. Ból ten jest ostry, kurczowy (na przemian nasila się i łagodnieje), umiejscowiony w okolicy nerki lub w dole brzucha.

Promieniuje do pachwiny po tej samej stronie. Bólowi mogą towarzyszyć nudności i wymioty, bladość skóry, uczucie niepokoju, częste parcie na mocz, pieczenie i oddawanie moczu w niewielkich ilościach. Może też pojawić się krwiomocz, spadki ciśnienia tętniczego, omdlenia, a nawet dreszcze i gorączka.

Ból zazwyczaj ustępuje po kilku, kilkunastu dniach, kiedy kamieniowi uda przecisnąć się do pęcherza moczowego. Jeżeli kamienie mają małą średnicę, mogą zostać usunięte wraz z moczem nie dając żadnych objawów.

Co zrobić w razie wystąpienia objawów kamicy nerkowej?

Osoby, u których wcześniej rozpoznano kamicę nerkową z typowymi objawami ustępującymi w krótkim czasie (do paru dni, często po wydaleniu drobnego kamienia) i u których nie występują inne choroby, mogą same rozpocząć leczenie przyjmując dostępne bez recepty leki przeciwbólowe i rozkurczowe oraz pijąc duże ilości płynów (3-4 litry).

Do lekarza należy zgłosić się w następujących przypadkach:

Kiedy musisz się udać do lekarza? Zwróć uwagę na następujące obawy:

• gdy dolegliwości występują pierwszy raz w życiu – lekarz ustali ich przyczynę i określi dalsze postępowanie,
• gdy dolegliwości są inne lub bardziej nasilone niż w przeszłości i nie ustępują w ciągu paru dni,
• niezwłocznie, gdy dolegliwościom towarzyszą takie objawy jak: gorączka, krwiomocz, zmniejszenie ilości oddawanego moczu lub inne niepokojące.

Nie wolno podejmować próby samodzielnego leczenia objawów kamicy nerkowej u dzieci i kobiet w ciąży.

Leczenie kamicy nerkowej

Zwykle napad kolki nerkowej wywołany jest przemieszczaniem się małego kamienia (mniej niż 5 mm) przez moczowód i poza bólem nie występują inne dolegliwości. W takich przypadkach wystarczające jest przyjmowanie leków przeciwbólowych i leków rozkurczających mięśnie ściany dróg moczowych (zleconych przez lekarza lub bez recepty) oraz picie dużej ilości płynów w celu szybszego wypłukania kamienia. Kolka o dużym nasileniu wymaga leczenia pod nadzorem lekarza, który zleca silniejsze środki przeciwbólowe i rozkurczowe oraz często badanie obrazowe i badania laboratoryjne.

Warto zachować wydalony kamień, gdyż zbadanie jego składu może wykazać przyczyny kamicy. W niektórych przypadkach konieczna jest konsultacja urologiczna, np. gdy kamień nerkowy jest zbyt duży, by mógł być wydalony samoistnie.

Obecnie rzadko istnieje konieczność wykonania operacji chirurgicznej w celu usunięcia kamienia lub kamieni moczowych, bowiem istnieją inne, skuteczne metody ich usuwania. Przykładem jest litotrypsja pozaustrojowa, czyli rozbijanie kamienia wewnątrz organizmu przy użyciu tak zwanej fali wstrząsowej.

Całkowite wyleczenie (kamica nerkowa pojawia się tylko raz w życiu) występuje u połowy pacjentów i nie wymaga stosowania dalszego leczenia. U pozostałych, w ciągu 5-10 lat dochodzi do nawrotu choroby, co wymaga wykonania badań w celu ustalenia przyczyny wystąpienia kamicy i leczenia zapobiegawczego.

Czy można uniknąć zachorowania?

Wiadomo, że kamienie nerkowe powstają z substancji chemicznych znajdujących się w moczu, gdy ich stężenie jest zbyt duże.

Dlatego zawsze należy wypijać odpowiednią ilość płynów, zwłaszcza gdy rośnie zapotrzebowanie, na przykład podczas gorączki, upałów czy ciężkiej pracy fizycznej. Ważna jest również dieta – warto ograniczyć produkty mięsne i sól na korzyść warzyw i owoców. Takie środki zapobiegania są szczególnie polecane osobom, u których kamica nerkowa występuje rodzinnie.

Artykuł przygotowany przy merytorycznym wsparciu partnera serwisu 

O autorze - Ania Szymanek

Trener fitness i dietetyk. Zapalony maniak fitnessu i zdrowego odżywiania – na co dzień prowadzi zajęcia w kilku klubach na Śląsku oraz szerzy wiedzę dotyczącą zasad zdrowego odchudzania oraz efektywnego połączenia diety z ćwiczeniami.