Czym jest osteoporoza – czyli wszystko co musisz wiedzieć o osteoporozie

W chwili obecnej na osteoporozę choruje w Unii Europejskiej około 22 mln kobiet i 5,5 mln mężczyzn w wieku od 50 do 84 lat. A liczba ta z roku na rok się powiększa. Aby nie dołączyć do grona osób, które narażone są na złamania kości udowej, czy kręgosłupa, dowiedz się, jakie są najlepsze metody zapobiegania osteoporozie i już dziś zacznij je stosować.

Czym jest osteoporoza?

Osteoporoza jest to choroba kości polegająca na ich osłabieniu. W wyniku nierównowagi w niszczeniu i odbudowie kości, dochodzi do ich nadwątlenia i narażenia na złamanie. Kość wbrew pozorom nie jest czymś niezmiennym i stałym, podlega bowiem nieustannym procesom przebudowy. Dzięki temu np. możemy rosnąć w dzieciństwie, czy naprawiać kości po ich uszkodzeniu. O ile praca osteoklastów (komórek kościogubnych) i osteoklastów (komórek rewitalizujących kość) jest zrównoważona, o tyle wciąż mamy mocne i gęste kości. Wystarczy jednak zaburzenie hormonalne, obniżony poziom estrogenów, który chroni kości; podwyższony poziom parathormonu, który wpływa na rozkład tkanki kostnej; czy też niedostateczna podaż wapnia, aby w naszym organizmie zaczęła rozwijać się osteoporoza.

Objawy osteoporozy

Należy pamiętać, że osteoporoza nie daje wcześniej jakichś wyraźnych objawów i rozwija się po cichu. Jej pierwszym widocznym symptomem jest dopiero złamanie kości. Jeśli ktoś jest bardzo uważny może dostrzec wcześniej u siebie objawy sugerujące osteoporozę takie jak: zmniejszenie wzrostu lub zaokrąglenie pleców. Przesłanką, że możemy zapaść na tę chorobę jest również obciążenie genetyczne np. jeśli ktoś w rodzinie wcześniej chorował na osteoporozę, możemy spodziewać się, że i my na nią zachorujemy.

Przyczyny osteoporozy

Główną przyczyną pojawienia się osteoporozy jest niewłaściwa dieta uboga w wapń oraz witaminę D3, czy K2. Osoby, które już od dzieciństwa unikają nabiału, mało przebywają na słońcu, mają zwykle duże niedobory tych składników, co w późniejszym wieku może doprowadzić do zmniejszenia gęstości kości oraz większej ich łamliwości.

Drugim, istotnym czynnikiem sprzyjającym osteoporozie jest zaburzona gospodarka hormonalna. To dlatego kobiety w okresie menopauzy są o wiele bardziej narażone na złamania kości niż w młodym wieku. Pozostałymi czynnikami sprzyjającymi osłabieniu kości są: niska masa ciała oraz niedostateczna ilość ruchu.

Osteoporoza w menopauzie

Ze względu na zaburzenia hormonalne, w tym znaczne obniżenie poziomu estrogenów, które chronią kości, kobiety w okresie menopauzy są bardziej narażone na ryzyko rozwoju osteoporozy. Szczególne znaczenie dla regulacji obrotu kostnego ma 17 betaestradiol. Jeśli występuje jego deficyt (a tak się dzieje w okresie okołomenopuzalnym), wówczas trudno o utrzymanie równowagi w masie kostnej.

Ponadto brak kobiecych hormonów wpływa na gorsze wchłanianie wapnia z układu pokarmowego, co prowadzi do znacznej utraty warstwy beleczkowej i przewagi warstwy zbitej. Osteoporoza w menopauzie to także wynik przewagi aktywności osteoklastów, które niszczą kości w szybszym tempie, niż zdołają się one zregenerować.

Skutki osteoporozy

Osteoporoza prowadzi do zrzeszotnienia oraz kruchości kości, które skutkują zwykle  złamaniami. Najczęściej dochodzi do złamań kręgów, w tym najbardziej groźne jest złamanie kości udowej. Jest ono na tyle poważne, że 12-40 % umiera w ciągu pół roku po takim urazie, a połowa z nich jest do końca życia niepełnosprawna i wymaga opieki osób bliskich. Do pozostałych złamań osteoporotycznych zalicza się: złamanie kości ramiennej, biodra, trzonów kręgowych.

Profilaktyka osteoporozy

Aby zapobiec osteoporozie, konieczna jest profilaktyka. Należy do niej dbanie chociażby o właściwą podaż wapnia i witaminy D, czy K2 w diecie, jak również zebranie szczytowej masy kostnej do 35 roku życia, gdyż później masa ta zaczyna się zmniejszać. Jeśli więc kobieta wkroczy w menopauzę już z niskim poziomem gęstości kości, jej szanse na zachorowanie na osteoporozę są zdecydowanie większe. Do działań profilaktycznych należy również aktywność fizyczna, od której zależy zbudowanie mocnego, odpornego na upadki, szkieletu.

Dieta

Wapń

Podstawą profilaktyki w osteoporozie jest odpowiednia dieta obfitująca w wapń, jak również w magnez, witaminę D3 oraz K2. Dzienne zapotrzebowanie na wapń dla dzieci to 800-1200 mg, a dla dorosłych – 1000 mg wzwyż. Zapotrzebowanie to wzrasta w trakcie ciąży, wówczas kobieta powinna przyjmować około 1500 mg wapnia. Ta sama ilość powinna być spożywana przez kobiety po menopauzie. Osoby po 65 roku życia powinny spożywać zaś od 1200-1500 mg wapnia. Mimo szerokiego dostępu do produktów mlecznych, część osób cierpi na niedobory wapnia.

Przyczyną tego stanu rzeczy mogą być różnego rodzaju choroby jak np. choroba Leśniowskiego-Crohna, która charakteryzuje się utrudnionym wchłanianiem składników odżywczych z jelita. Przyczyną może być również alergia na białka mleka lub unikanie spożycia nabiału z powodu nietolerancji laktozy.

Wiele osób nie ma świadomości, że odstawiając nabiał, należy wyrównać podaż wapnia poprzez spożycie sardynek z ośćmi, łososia, fig, pietruszki, brokułów, czy jajek. W związku z tym mają spore niedobory tego pierwiastka, które powinni uzupełniać chociażby poprzez łykanie suplementów z jego zawartością, aby nie narażać się na osłabienie kości.

Witamina D3

Równie ważna jak wapń, jest dla zdrowych kości witamina D3.

Powoduje ona lepsze wchłanianie wapnia nawet o 80 %. Dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę jest dyskusyjne. Lekarze sugerują zachowawczą dawkę 800-1000 j.m. Jednak biorąc pod uwagę, że witaminę D3 wytwarzamy głównie drogą przezskórną, dzięki działaniu słońca, a w naszej szerokości geograficznej między marcem a październikiem promienie słoneczne nie docierają tak bardzo, aby mogła się ona wytworzyć, w związku z tym spożycie witaminy D3 w tych okresach powinno być o wiele większe. Zwykle sugeruje się dawkę 1000 j.m. dziennie. Jeśli chcemy dostarczyć witaminę D3 w pożywieniu, sięgnijmy po tran i tłuste ryby.

Jeżeli chcemy wytworzyć ją drogą przezskórną, w miesiącach kwiecień-wrzesień eksponujmy ciało przez co najmniej 20 minut dziennie na działanie promieni słonecznych (bez kremu z filtrem).

Osteoporoza – leki bez recepty

Leki bez recepty zawierające odpowiednią ilość wapnia połączone z suplementami z wyważoną proporcją witaminy D3 oraz K2, są jak najbardziej pożądane, jeśli chodzi o zabezpieczenie kości przed złamaniem. Nie każda dieta jest w stanie dostarczyć aż 1200 mg wapnia (a tyle zaleca się osobom chcącym zadbać o zdrowe i mocne kości), warto więc sięgnąć po dobry suplement taki jak np. Calperos, by uzupełnić niedobór tego pierwiastka. Do tego warto dobrać witaminę D3 i K2 np. w kroplach oraz preparat z magnezem, który jest również ważnym elementem sprzyjającym budowie mocnych kości.

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna jest niezbędnym czynnikiem pozwalającym zachować zdrowe i gęste kości. Impulsem do tworzenia się nowych kości jest bowiem obciążenie fizyczne. Dzięki temu, że kość pracuje, tworzenie się nowej macierzy jest bardziej zintensyfikowane. To dlatego astronauci, którzy są wystrzeleni w kosmos i pozostają w stanie nieważkości przez rok, tracą taką ilość wapnia, jaką straciliby w ciągu kilku lat przebywania na Ziemi. Kość musi pracować, aby się wzmacniać, więc osoby narażone na osteoporozę powinny dbać o codzienną aktywność fizyczną, chociażby w postaci długich spacerów, ćwiczeń jogi, jazdy na rowerze.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Artykuł przygotowany przez partnera serwisu 

Źródła:

• N. Zachwieja, Przepis na mocne kości, ”Jak pokonać dysfunkcje układu ruchu” 2016, nr 1, s. 8-9
• K. Kornicka, Zaskakujące życie kości, „Wiedza i życie” 2018, nr 8 (1004),  s. 22-27
• I. Celejowa, Klucz do zdrowego żywienia, 2001, s. 129-130
• I.Wawer, Witaminy D, K i wapń, „Food Forum” 2016, nr 1 (11), s. 24-29