Stopnadwadze.pl Diety, ćwiczenia, odżywianie, fitness, sport – wszystko o zdrowym trybie życia.
Anoreksja, czyli inaczej jadłowstręt psychiczny, nie jest wcale tak rzadkim problemem, jak się wydaje. Często kojarzy nam się z fanaberią zbuntowanych nastolatek lub ekscentrycznych i nadmiernie skupionych na wyglądzie celebrytek, jednak w rzeczywistości to dość często występująca choroba, która stanowi bardzo poważne zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale także życia cierpiących na nią osób.
Czym jest anoreksja – poznaj najważniejsze fakty
Najprościej mówiąc anoreksja to zaburzenie odżywiania charakteryzujące się nienormalnie niską masą ciała, intensywnym lękiem przed przytyciem i zaburzonym postrzeganiem wagi. Ogólnie polega ona na tym, że osoba chora odczuwa silny lęk przed przybraniem na wadze i konsekwentnie zmierza do osiągnięcia jak najmniejszej masy ciała.
Nazwa pochodzi od greckich słów an (pozbawianie, brak) oraz oresis (apetyt) i określa brak łaknienia. Dość często błędnie łączy się anoreksję z brakiem apetytu, bowiem prawda jest taka, że osoba chora odczuwa głód, ale odmawia jedzenia z obawy przed zwiększeniem wagi. Wynika to z zaburzonego postrzegania własnego ciała i przekonania, że ma nadwagę lub jest otyła.
Wyróżnia się dwa rodzaje anoreksji:
- typ restrykcyjny – charakteryzuje się uratą masy ciała i stałym ograniczeniem podaży kalorii poprzez głodzenie się,
- typ bulimiczny (żarłoczno-wydalający)- charakteryzuje się napadami niekontrolowanego objadania się, a następnie indukowania wymiotów czy stosowania środków przeczyszczających.
Szacuje się, że w państwach zachodu na anoreksję cierpi od 0,9 do 4,3 % kobiet oraz od 0,2 do 0,3 % mężczyzn. Te wskaźniki stale rosną. Zdecydowanie częściej występuje ona u rasy białej, szczególnie w fazie dojrzewania.
Anoreksja – wczesne objawy
Pierwsze objawy jadłowstrętu pojawiają się jeszcze przed rozwinięciem pełnoobjawowej anoreksji – chorzy nadmiernie koncentrują się na obrazie własnego ciała, jego wymiarach i niezadowoleniu z własnego wyglądu. Można powiedzieć, że zwykle początkiem anoreksji jest po prostu odchudzanie.
Na początku anoreksja pozostaje niezauważona przez otoczenie, a osoba na nią cierpiąca nie postrzega siebie jako chorej. Problemy pojawią się, gdy masa ciała zaczyna być zbyt niska, a osoba chora nadal odmawia przyjmowania pokarmów w większej ilości.
Wśród różnego rodzaju objawów świadczących o rozwijającej się anoreksji, czy też wysokim ryzyku zachorowania, znajdują się między innymi:
- lęk przed przytyciem i otyłością, przejawiający się między innymi nadmierną koncentracją na utrzymywaniu „właściwej” masy ciała i nadmiernym zainteresowaniem tematyką odżywiania,
- zaburzony obraz własnego ciała i niezadowolenie ze swojego wyglądu (przekonanie, że jest się za grubym),
- wskaźnik BMI poniżej 17,5 świadczący o niedożywieniu; jeżeli BMI spadnie poniżej 13 konieczna jest już hospitalizacja chorego,
- stosowanie restrykcyjnych diet, zmniejszanie porcji jedzenia, jedzenie w odosobnieniu,
- wyczerpujące ćwiczenia fizyczne,
- wymioty,
- stosowanie środków przeczyszczających i moczopędnych,
- stosowanie leków tłumiących łaknienie,
- rozdrażnienie i apatia,
- występowanie niepokojących objawów somatycznych (zaburzenia hormonalne i metaboliczne, na przykład zatrzymanie menstruacji).
Anoreksja – przyczyny
Jednoznaczna przyczyna anoreksji nie jest poznana. Podobnie, jak w przypadku wielu chorób, jest to połączenie czynników biologicznych (predyspozycje genetyczne), jak też poza biologicznych – psychologicznych, społecznych i kulturowych.
Dr hab. Katarzyna Kucharska, psychiatra z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie tłumaczy – istnieje kilka genów warunkujących cechy związane ze skłonnością do przybierania bądź tracenia na wadze. Geny te, w połączeniu z właściwymi dla zaburzeń odżywiania cechami osobowości, tworzą kombinację predysponującą daną osobę do wystąpienia choroby.
Wśród czynników biorących udział w wykształceniu się choroby wyróżniamy:
- Wrodzone predyspozycje psychologiczne. Zauważono, że anoreksja częściej dotyka osób przejawiających skłonności do zachowań obsesyjno-kompulsywnych lub nadmiernego przywiązywania uwagi do wyglądu. Osoby popadające w anoreksję często są perfekcjonistami w różnych dziedzinach swojego życia, charakteryzują się wysoką inteligencją, a ich działaniom często towarzyszy lęk przed niepowodzeniem. Mają zaniżoną samoocenę, bywają lękliwe, napięte emocjonalnie, podejrzliwe i nieufne. Cechuje je negatywna postawa wobec siebie, nadwrażliwość na krytykę i poczucie beznadziejności.
- Czynniki biologiczne. U osób z anoreksją zaobserwowano duże nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu. Przede wszystkim występuje obniżony poziom neuroprzekaźników, jak dopamina i noradrenalina, odpowiedzialnych między innymi za odczuwanie przyjemności. Dodatkowo niedobór cynku skutkuje obniżeniem się apetytu. Nie wiadomo jednak na ile te zmiany są przyczynami anoreksji, a na ile są skutkiem niedożywienia wywołanego jadłowstrętem. Ponadto zakłada się, że anoreksja może mieć podłoże genetyczne.
- Czynniki środowiskowe i kulturowe. Czynniki środowiskowe to przede wszystkim sytuacja rodzinna – od zaburzeń psychicznych występujących w rodzinie, przez relacje panujące między jej członkami, aż do nadmiernej kontroli i nadopiekuńczości. Natomiast wśród czynników kulturowych wymienia się przede wszystkim powszechny kult piękna i szczupłej sylwetki promowany w środkach masowego przekazu oraz utrwalanie stereotypu, że tylko osoby o najmniejszym rozmiarze ubrań mogą mieć powodzenie w życiu.
Anoreksja – leczenie
Podstawową metodą leczenia anoreksji jest psychoterapia. Wyróżniamy tutaj terapię indywidualną (różne metody/nurty leczenia) oraz rodzinną (systemową), do której kwalifikuje się nie tylko osoba chora na anoreksję, ale także jej najbliżsi. W długotrwałym procesie leczenia pomocne są też formalne i nieformalne grupy wsparcia. W cięższych przypadkach, gdy wyniszczenie organizmy jest naprawdę poważne , wskazana lub konieczna jest hospitalizacja i wielokierunkowe leczenie internistyczne.
Istnieje szereg ośrodków, gdzie propagowane jest właśnie holistyczne podejście do leczenia anoreksji, na przykład Otulenie z Warszawy (https://otulenie.pl/), do których dobrowolnie można zgłaszać się po pomoc. Poza tradycyjną psychoterapią, oferują one na przykład zajęcia artystyczne, dogoterapię, jogę, pracę z oddechem i różne metody relaksacyjne, warsztaty pracy oraz wiele, wiele innych.
Artykuł przygotowany przy współpracy z partnerem
